Według definicji WHO probiotyki to żywe mikroorganizmy (np. bakterie, grzyby), które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Drobnoustroje o takim działaniu wytwarzają substancje o dobroczynnym działaniu dla organizmu. Ich właściwości są „szczepozależne”, co oznacza, że ich dany szczep bakterii będzie miał określone działanie (na przykład niektóre będą pomocne w uporczywych zaparciach, a inne będą obniżały stężenie szkodliwych substancji we krwi). Okazuje się, że niektóre z mikroorganizmów mogą być pomocne w zwiększaniu osiągnięć sportowych. Do dyscyplin, w których suplementacja probiotyczna (przyjmowanie drobnoustrojów w formie kapsułek) jest obiecującym rozwiązaniem, należą sporty wytrzymałościowe.
Probiotyki a wysiłek fizyczny
U zdrowych osób dominującymi bakteriami przewodu pokarmowego są Firmicutes i Bacteroidetes. Odpowiadają one za trawienie, wchłanianie składników odżywczych diety, modulację odporności i prawidłową budowy nabłonka jelit. Drobnoustroje przewodu pokarmowego są niezwykle wrażliwe na czynniki szkodliwe ze środowiska, co może powodować zaburzenia ilości i składu mikrobioty. Okazuje się, że związek pomiędzy drobnoustrojami jelitowymi i wysiłkiem fizycznym jest dwukierunkowy. Aktywność fizyczna kształtuje florę przewodu pokarmowego, natomiast mikroby umożliwiają wydatkowanie energii podczas wysiłku i zmniejszają stan zapalny wywołany wysiłkiem.
Suplementacja probiotyczna w sportach wydolnościowych
Przyjmowanie mikroorganizmów w formie suplementów zwiększa naszą wydolność oddechową i redukuje zmęczenie powysiłkowe wśród biegaczy długodystansowych i pływaków. Szczepy, które mają takie właściwości to mieszaniny S. thermophilus i Lactobacillus bulgaricus oraz L. acidophilus, L. delbrueckii bulgaricus, B. bifidum i S. salivarus thermnophilus oraz L. acidophilus, L. rhamnosus, L. casei, L. plantarum, L. fermentum, B. lactis, B. breve, B. bifidum S, thermophilus. Ciężko jest jednoznacznie ustalić, jaki okres suplementacji będzie przynosił wymierne rezultaty, ponieważ w badaniach preparaty przyjmowano przez okres, który wahał się od czterech do ośmiu tygodni.
Więcej doniesień naukowych dotyczy zastosowania suplementacji probiotycznej w celu zmniejszenia ryzyka infekcji, modulacji odpowiedzi zapalnej organizmu (która może być spowodowana przez aktywność fizyczną) oraz dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Te problemy zdrowotne są ściśle związane z uprawianiem sportów wydolnościowych, a osoby je praktykujące są na nie narażone. Dlatego też zapobieganie im może polepszać osiągnięcia sportowe.
Suplementacja mikroorganizmów odpowiada za zmniejszenie stanu zapalnego i pozytywnie wpływa na stan górnych dróg oddechowych oraz zmniejsza liczbę, czas trwania epizodów, a także ilość objawów infekcji górnych dróg oddechowych. Do probiotyków, które wykazują takie działanie, należą L. casei shirota oraz L. helveticus, a także preparat wieloszczepowy: L. acidophilus spp, L.delbrueckii bulgaricus, B. bifidum i S. salivarus thermnophilus.
Problemem zdrowotnym, który niekorzystnie wpływa na efekty osiągane przez sportowców, są dolegliwości żołądkowo-jelitowe, zgłaszane przez około 50-70% biegaczy długodystansowych i wytrzymałościowych. Ból może ujawniać się podczas treningu i zawodów, co przełoży się na gorsze rezultaty. Długotrwały wysiłek oddziałuje na błonę śluzową jelit i nadmiernie zwiększa jej przepuszczalność. Dysfunkcje te pogarszają przyswajanie ważnych substancji z diety. Niedobór składników odżywczych w diecie obniża wydajność. Do szczepów, które wśród sportowców polepszają funkcje przewodu pokarmowego, należy mieszanina L. acidophilus (CUL60 i CUL21), B. bifidum (CUL20) i B. animalis subsp. Lactis (CUL34) oraz preparat jednoszczepowy: L. salivarius (UCC118). Preparat wieloszczepowy (B. bifidum W23, B. lactis W51, E. faecium W54, L. acidophilus W22, L. brevis i L.lactis W58 wzmacnia integralność bariery jelitowej.
Innymi probiotykami, których suplementacja mogłaby być korzystna dla sportowców wytrzymałościowych, są L. plantarum PS128 oraz L. gasseri OLL2809.
Warto rozważyć probiotykoterapię
Niestety liczba doniesień o korzystnym wpływie probiotyków wśród biegaczy, kolarzy czy pływaków jest nadal mała. Większość przedstawionych obserwacji i spostrzeżeń dotyczy mężczyzn, a hormony płciowe są czynnikiem, który wpływa na żyjące w jelitach drobnoustroje. Omawiane badania były prowadzone w różnych krajach, a terytorium zamieszkania także wpływa na skład flory, dlatego probiotyki mogą być pomocną formą wsparcia u mieszkańców jednego regionu, ale nie działać u osób z innej szerokości geograficznej. Jednak, biorąc pod uwagę duże bezpieczeństwo probiotykoterapii, jeśli trenujesz, warto rozważyć taki rodzaj wsparcia. Nie należy zapominać, że suplementacja jest elementem uzupełniającym odżywianie. Spożywanie prebiotyków (produktów roślinnych, które namnażają „dobre” mikroby w jelitach) i odpowiednie nawodnienie także powodują korzystne zmiany flory przewodu pokarmowego, które wpłyną pozytywnie na Twoje osiągnięcia sportowe.
Źródła:
Díaz-Jiménez, Jara, et al. “Impact of Probiotics on the Performance of Endurance Athletes: A Systematic Review.” International Journal of Environmental Research and Public Health 18.21 (2021): 11576.